Analiza/ Fuqia e ndershmërisë historike

0 160

Një nga filmat e mi vizatimorë të preferuar tregon një burrë të moshuar, me pamje profesori, duke folur me një shok shumë më të ri, ndoshta një student. “Ata që nuk studiojnë historinë,” thotë plaku, “janë të dënuar ta përsërisin atë.” Ai më pas shton: “Megjithatë, ata që studiojnë historinë janë të dënuar të qëndrojnë të pafuqishëm ndërsa të gjithë të tjerët e përsërisin atë.”

Si shumë batuta, kjo funksionon sepse përmban një të vërtetë. Por unë ende besoj se është më mirë të përpiqemi të zbulojmë se çfarë ka ndodhur realisht në të kaluarën, edhe kur kjo është e pakëndshme.

Një shoqëri e denjë dhe e hapur nuk duhet të tërhiqet kurrë nga përpjekjet për të zbuluar se si e djeshmja ndihmoi për të krijuar të sotmen dhe si mund ta përdorim përvojën për të krijuar një të nesërme më të mirë.

Kjo është një arsye pse shtetet autoritare duan të imponojnë narrativat e tyre fiktive, por të përshtatshme politikisht. Por shoqëritë e hapura, demokratike që vlerësojnë lirinë duhet të jenë të guximshme dhe të ndershme edhe për historitë e tyre.

Për shembull, historia e përfshirjes së Britanisë në Irlandë përmban më shumë sesa racionin e saj të episodeve të turpshme. Unë vij nga një familje, nga ana e babait tim, emigrantësh nga uria e patates nga Irlanda e shekullit të nëntëmbëdhjetë, e drejtuar nga britanikët. Të paktën një milion njerëz vdiqën nga uria dhe ndoshta deri në dy milionë u larguan nga Irlanda për të shpëtuar jetën e tyre dhe jetët e familjeve të tyre.

Krijimi në vitin 1921 i Irlandës së Veriut – një strukturë e rreptë e krijuar për të blerë militantët protestantë – krijoi një shtet që për më shumë se 50 vjet shkeli të drejtat civile të pakicës së tij katolike. Anëtarët e parlamentit në Uestminster, kryesisht konservatorë, shpesh denoncuan abuzimet e të drejtave dhe shtypjen në vende të tjera, duke përfshirë ndarjen racore dhe heqjen e të drejtave në Jug të Amerikës.

Por ata bënë një sy qorr ndaj asaj që po ndodhte në Irlandën e Veriut, të cilën Sunday Times dikur e quajti në mënyrë të famshme “lagja e varfër politike e Anglisë”.

E gjithë kjo shpjegon pse Marrëveshja e së Premtes së Mirë të vitit 1998, e cila më në fund solli paqen në provincë, ishte një progres kaq i rëndësishëm historik në jetën politike të Britanisë dhe Irlandës. Ajo gjithashtu nënvizon rëndësinë e mbrojtjes së marrëveshjes kundër kërcënimeve të paraqitura ndaj saj, pothuajse rastësisht, nga kryeministri Boris Johnson dhe konservatorët e krahut të djathtë. Ata po përpiqen t’i bëjnë presion Bashkimit Evropian duke thënë se do të largohen nga ajo që i premtuan Republikës së Irlandës dhe Irlandës së Veriut në lidhje me marrëveshjet tregtare dhe kufitare në marrëveshjen e negociuar të Brexit të Mbretërisë së Bashkuar.

Duhet të shikojmë me ndershmëri edhe aspekte të tjera të historisë sonë. Nuk po kërkoj të inkurajoj një revolucion kulturor anarkik në Britani që shkatërron çdo shenjë të çdo gjëje që mund të lidhet me pjesët më pak të mbrojtura të historisë së vendit. Por unë besoj se ne duhet të mirëpresim përpjekjet për të thelluar kuptimin e publikut për marrëdhëniet midis tregtisë së skllevërve dhe industrisë së sheqerit dhe pambukut, si dhe të zhvillimit të ekonomisë dhe kulturës politike të Atlantikut.

Në fund të fundit, siç argumenton bindshëm dhe me forcë të konsiderueshme intelektuale ish-korrespondenti i New York Times, Howard W. French, në librin e tij të fundit “Born in Blackness”, Britania ishte një nga lojtarët më domethënës në përleshjen për afrikanët dhe jo vetëm për Afrikën. Libri i French paraqet argumente që janë dëgjuar shumë rrallë në Britani.

Për këtë dhe për çështje të tjera, na duhet një debat serioz, i pjekur dhe i informuar, jo thirrje parullash. Nuk ka asnjë vend në botë, historia e të cilit është thjesht një paradë e heronjve të virtytshëm dhe triumfeve morale.

Ekziston një marrëdhënie e fortë midis lirisë së fjalës dhe edukimit pa propagandë nga njëra anë dhe ndershmërisë për historinë nga ana tjetër. Kur qeveria e presidentit rus Vladimir Putin mbylli kohët e fundit grupin e të drejtave të njeriut Memorial International, i cili që nga viti 1989 kishte zbuluar historitë e shumë vdekjeve dhe zhdukjeve të epokës së Stalinit, ajo po përpiqej të reduktonte më tej mundësinë e kritikave dhe mospajtimeve sot. Dhe një video në internet që supozohet se tregon pallatin luksoz personal të Putinit pranë Detit të Zi duhet të fshihet nga interneti në rast se shumë rusë e krahasojnë standardin e tij të jetesës me standardin e tyre.

Po kështu, kur regjimi i presidentit kinez Xi Jinping synon të ashtuquajturin nihilizëm historik, ai po sulmon çdo gjë që bie në kundërshtim me versionin zyrtar të historisë së Partisë Komuniste të Kinës. Qëllimi është të varroset çdo debat rreth mizorive të kaluara të Partisë Komuniste të Kinës.

Sa njerëz vdiqën në urinë e shkaktuar nga Hapi i Madh Përpara i çmendur i Mao Ce Dunit? Sa u vranë në dhe rreth sheshit Tiananmen në 1989? Sa prej tyre janë mbyllur në Xinjiang? Sa gra myslimane janë përdhunuar dhe iu janë nënshtruar aborteve dhe sterilizimeve të detyruara?

Sipas lidershipit të Partisë Komuniste të Kinës, parashtrimi i këtyre pyetjeve tregon dashuri të pamjaftueshme për Kinën. Por pse duhet dashur diktatura e Xi-së për të treguar dashuri për një vend me një histori kaq të gjatë dhe të pasur arritjesh spektakolare?

Kjo është arsyeja pse shumica e atyre që jetojnë në Hong Kong, që vijnë nga familje që ikën nga brutaliteti komunist, nuk mund ta pranojnë që, për të demonstruar patriotizmin e tyre, duhet ta duan Partinë Komuniste të Kinës. Ata mund të kujtojnë shumë qartë atë që ndodhi në sheshin Tiananmen. Partia Komuniste e Kinës nuk mund ta fshijë atë ngjarje nga historia duke shembur monumentet për viktimat e saj në Hong Kong, si skulptura “Shtylla e Turpit”, as duke ndjekur penalisht njerëzit për pjesëmarrje në një vigjilje me qirinj për të vdekurit më 4 qershor çdo vit.

Liderët komunistë të Kinës nuk mund të kapen pas të tashmes dhe të ardhmes duke shkruar një version të sajuar të së shkuarës. Kujtimet e banorëve të Hong Kongut dhe përkushtimi themelor ndaj mirësjelljes dhe lirisë në një moment do t’u sigurojnë atyre një të ardhme më të mirë. Më pas ata do të jenë në gjendje t’u bëjnë të gjithë kinezëve shërbimin e madh kulturor dhe politik duke u kujtuar atyre se çfarë ndodhi në të vërtetë në komunizëm.

Kjo perspektivë duhet të inkurajojë mbështetësit e demokracisë liberale dhe shoqërive të hapura kudo. Kur bëhet fjalë për të shqyrtuar të kaluarën, e vërteta ndonjëherë mund të jetë e dhimbshme, por ndershmëria është politika më e mirë./ Nga Chris Patten– BIRN

Leave A Reply

Your email address will not be published.